حالت خلسه چیست، چگونه می توان وارد آن شد و آیا خطری دارد؟ - بهترین ها

به گزارش بهترین ها، حالت خلسه چیست ؟ خلسه مفهومی باستانی بوده و از زمان های گذشته کاربردهای بسیاری برای دستیابی به برخی حالات درونی و درمان بیماری های روانی رایج داشته است. به عبارت دیگر، هزاران سال است که انسان ها از تکنیک های مختلفی برای ورود به حالت خلسه استفاده می کنند. امروزه نیز در مذاهب مختلفی مانند اسلام، مسیحیت، بودا و … از مفهوم حالت خلسه برای رسیدن به حالات عرفانی، درمان بیماری های روانی، کنترل ضمیر ناخودآگاه و … استفاده می کنند.

در این مقاله قصد داریم تا به این سؤال پاسخ دهیم که اساساً حالت خلسه چیست؟ علت خلسه چه بوده و چگونه می توان وارد حالت خلسه شد. همچنین حالت های خلسه را بررسی کرده و خطرات احتمالی رسیدن به این حالت را بیان می کنیم.

حالت خلسه چیست ؟

حالت خلسه نوعی تغییر شرایط هوشیاری است که در آن فرد بین حالت خواب و بیداری واقع شده است. در واقع، این حالت به نوعی برقراری ارتباط مابین ذهن آگاه و ضمیر ناخودآگاه انسان اشاره دارد که در آن بدن به حالتی آرام فرو می رود، اما ذهن کاملاً آگاه و هوشیار می ماند. در این حالت بدن انسان کاملاً آرام بوده، آگاهی و تمرکز وی افزایش می یابد. به علاوه، می توان گفت که حواس پنج گانه فیزیکی فرد در حالت خلسه تضعیف می شوند و حواس مرتبط با ضمیر ناخودآگاه قوی تر می گردند.

به عبارت دیگر، ضمیر خودآگاه کنار رفته و می توان با ضمیر ناخودآگاه ارتباط برقرار کرد. در واقع، در چنین حالتی امواج فکری انسان در سطح آلفا قرار گرفته و تلقین پذیری انسان افزایش می یابد. در سطح آلفا مغز انسان در عین هوشیاری از محیط اطراف جدا شده و ارتباطی عمیق با درون وی برقرار می کند.

برای مثال، بسیاری از افراد حالت خلسه را به احتمال زیاد در اولین لحظات بیداری، آخرین لحظات قبل از خواب یا هنگام بیماری و تب تجربه می کنند.

علت ایجاد حالت خلسه چیست؟

از دیدگاه علمی هم می توان گفت که دلایل ایجاد خلسه تغییر در سیستم عصبی بدن است. به طور کلی، دو نوع خلسه مثبت و منفی وجود دارند که هر یک از آن ها ویژگی های متفاوتی را شامل می شوند. حالت خلسه مثبت مربوط به فعال شدن اعصاب پاراسمپاتیک بدن است که در آن ضربان قلب فرد آرام شده، امواج ذهنی وی در سطح آلفا قرار می گیرند و ذهن حالت آگاهی و هوشیاری کامل خود را حفظ می کند. با این وجود خلسه منفی موجب فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک بدن شده، احساسات استرس و ترس را در فرد به وجود می آورد. در نهایت، ممکن است منجر به تحریک شدید عضلات و بروز اضطراب در فرد شود.

به علاوه، از منظر عرفانی می توان گفت که حالت خلسه به نوعی جذبه و کشش به طرف خداوند محسوب می شود. در واقع، عارفان به این روش پس از طی مراحل سیر و سلوک وارد حالت خلسه شده و از عالم مادی جدا می شوند. بدین ترتیب با ابعاد درونی، غیرمادی و روحی خود ارتباط برقرار می کنند.

انواع حالت های خلسه کدامند؟

به طور کلی، پنج سطح مختلف برای حالت های خلسه می توان نام برد. در ادامه به تشریح ویژگی های هر یک از سطوح مختلف خلسه می پردازیم.

1. سطح اول؛ خلسه بسیار سبُک

در این مرحله ارتباط مابین ضمیر خودآگاه و ذهن ناخودآگاه بسیار ضعیف بوده و افراد از بیشتر حالات، گفتار و کارهای درونی خود آگاهی دارند. به عبارت دیگر، فرد در خلسه سبک ممکن است روی افکار، اعمال فیزیکی و احساسات خود آگاهی و تسلط داشته باشد. برای مثال، به طور معمول، کسانی که مراقبه ذهنی آگاهانه انجام می دهند، حالات خلسه بسیار سبک را تجربه می کنند.

2. سطح دوم؛ خلسه سبُک

در این سطح ضمیر خودآگاه فرد حالتی رویاگونه از آگاهی را تجربه می کند. به عبارت دیگر، افرادی که خلسه سبک را تجربه می کنند، معتقد هستند که در خیال یا رویای خود گم می شوند. برای مثال، تماشای تلویزیون بدون آگاهی از چیزی که می بینید، خواندن کتاب بدون حضور ذهن، رانندگی کردن بدون به یاد داشتن مسیری که طی کرده اید، همگی نوعی از خلسه سبک به شمار می آیند.

3. سطح سوم؛ خلسه متوسط

در این حالت فرد از ضمیر خودآگاه خود تا حدودی جدا می شود. در واقع، در این سطح از هوشیاری ضمیر ناخودآگاه، معمولاً فرد مورد نظر آگاهی خود از محیط اطراف، زمان و جسمش را از دست می دهد.

4. سطح چهارم؛ خلسه عمیق

این حالت هنگامی اتفاق می افتد که بدن در حالت خواب آلودگی یا خواب واقعی واقع شده است. در واقع، در این سطح میزان آگاهی و هوشیاری ضمیر خودآگاه انسان در حدی گذرا و مقطعی واقع شده است و به تدریج از میزان هوشیاری آن کاسته می شود. به طور معمول، در این سطح انسان قادر بر دیدن تصاویری عجیب بوده و اتفاقاتی آشنا یا جدید را از ذهن می گذراند. به علاوه، در این سطح از حالت خلسه، انسان گاهی اوقات ممکن است گمان کند که صدایی را شنیده یا چیزی او را لمس کرده است.

5. سطح پنجم؛ خلسه بسیار عمیق

این مرحله با از دست دادن کامل هوشیاری تعریف می شود. برای مثال، می توان به حالت های خوابی عمیق اشاره کرد که در آن هیچ رویایی نمی بینیم. همچنین قرار دریافت در حالت کما نیز نوعی خلسه بسیار عمیق به شمار می آید. به طور کلی، از میان تمامی حالت های خلسه ذکر شده، بهترین حالت برای ایجاد تغییرات روحی، معنوی و روانی با وارد شدن به حالت خلسه ای عمیق امکان پذیر است.

4 روش برای وارد شدن به حالت خلسه

در ادامه، به بررسی روش های وارد شدن به حالت خلسه فارغ از سطوح مختلف آن خواهیم پرداخت.

هشدار: پیش از ادامه بحث باید توجه داشته باشید که اگر فردی با سابقه برخی بیماری های روانی خطرناک مانند اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات مشابه هستید، توصیه می کنیم که قبل از امتحان کردن روش های مطرح شده در این مقاله با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

1. تمرین تنفس برای رفتن به حالت خلسه

یکی از رایج ترین روش ها برای ورود به حالت خلسه تمرین های تنفسی با تغییر دادن مداوم سرعت و ریتم آن است. در واقع، انجام برخی تمرین های یوگای تنفسی سریع و ریتمیک برای برطرف مسائل احساسی یا روحی می توانند ضمن برطرف کردن اختلالات مذکور، حالت خلسه معمولی را به فرد القا کنند.

به عنوان یک مثال دیگر از تمرین های تنفسی می توان به دم و بازدم آهسته و عمیق اشاره کرد. در این روش با تمرکز روی حالات دم و بازدم می توان وارد ذهن ناخودآگاه خود شده و حالت خلسه ای سبک را تجربه کرد. به همین دلیل، شاید مطالعه تمرین تنفس برای کاهش اضطراب خالی از لطف نباشد.

2. دعا کردن یا تکرار برخی کلمات برای رفتن به خلسه

تکرار برخی اصطلاحات یا کلمات خاص، روش دیگری برای ورود به حالت خلسه است. بسیاری از راهبان و دین داران مذاهب هندو، بودا و حتی مسیحیان از این روش به عنوان راهی برای دستیابی به ضمیر ناخودآگاه خود استفاده می کنند. همچنین دعا کردن به عنوان روشی برای برقراری ارتباط با ضمیر ناخودآگاه فرد مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش حالت خلسه ای سبک اتفاق می افتد؛ چرا که جسم و ذهن انسان تا حدودی هوشیاری و آگاهی خود را حفظ می کند.

3. گوش دادن به آواها و صداهای ریتمیک

برخی افراد، کاهنان و عارفان در زمان های گذشته با ضربه زدن به طبل ها یا سایر سطوح و گوش دادن به صدای آن ها به نوعی حالت خلسه و اتصال به ضمیر ناخودآگاه را تجربه می کردند. به همین دلیل، می توان گفت که بکارگیری روش هایی مانند استفاده از ابزارآلات موسیقیایی، طبل های دستی، گوش کردن به موسیقی های آرامش بخش و … می توانند منجر به دستیابی به حالت خلسه در فرد شوند. بنابراین در صورت تمایل می توانید برخی موسیقی های بی کلام، آرامش بخش یا بومی خود را برای این منظور امتحان کنید.

4. هیپنوتیزم

هیپنوتیزم به عنوان ابزاری قوی جهت ورود به حالت خلسه شناخته شده است. برای انجام این کار می توانید در اتاقی با نور کم و ساکت دراز بکشید، روی تنفس خود تمرکز کرده و خوابی عمیق را به خودتان تلقین کنید. پس از گذشت دقایقی از تکرار این حالت احساس جدا شدن از محیط پیرامون، سبکی و آرامش می کنید. در این حالت می توان گفت که به حالت خلسه متوسط وارد شده اید.

نکته: برای بازگرداندن کسی که در حالت خلسه واقع شده است، نیاز است تا تلقین هایی متضاد با تمرین های ابتدایی برایش انجام دهید. برای مثال، می توانید از انگشت کوچک پا شروع کنید و به آرامی آن را تکان دهید. در واقع، با این روش می توانید به آرامی به فرد القا کنید که حسی به اندام هایش بازگشته است، بدنش وزن طبیعی خود را بازیافته، سپس گرمای طبیعی خود را مجدداً به دست می آورد.

خطرات حالت خلسه

وارد شدن به حالت خلسه اگر به صورت طبیعی و ناخودآگاه باشد، از اراده انسان خارج بوده و برای سلامت وی خطری به همراه ندارد. با این وجود به طور کلی رفتن به حالت خلسه آن هم به صورت غیرارادی، به ندرت برای افراد معمولی اتفاق می افتد.

این در حالی است که انجام روش های متعدد و تلاش برای رفتن به حالت خلسه ممکن است خطراتی برای فرد به همراه داشته باشد. برای مثال، ممکن است فرد در این حالت تصاویر خیالی دیده، دچار ترس و دلهره شود. همچنین از دیگر عوارض حالت خلسه مصنوعی می توان به فلج خواب، بختک، اختلالات خواب، توهم بیش از حد و … اشاره کرد. در چنین شرایطی، فرد باید برای درمان به روانپزشک مراجعه کند.

جمع بندی

در این مقاله، به تشریح مفهوم حالت خلسه پرداخته، علت ایجاد خلسه، انواع و روش های دستیابی به آن را مورد بررسی قرار دادیم. همچنین گفتیم که تلاش برای ورود به حالت خلسه چه خطراتی ممکن است برای فرد به همراه داشته باشد. نظر شما در مورد این حالت چیست؟ آیا تا به امروز تجربه ورود به حالت خلسه داشته اید؟ تجربیات و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

در پایان، می توانید به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد اثرات تلقین در دستیابی به حالت خلسه، به مطلب قدرت تلقین مراجعه کنید.