مطالعه آبراهه های تخت جمشید به کشف اسرار گذشته یاری می نماید - بهترین ها

به گزارش بهترین ها، ایرنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، مطالعه آبراهه های تخت جمشید به کشف اسرار گذشته یاری می نماید.

داستان چیست؟

روح الله شیرازی استان فارس را ویترین باستان شناسی ایران خواند و اضافه کرد: وجود دستکم دو محوطه میراث جهانی شامل تخت جمشید و دیگری مجموعه پاسارگاد که از بنای آرامگاه و مجموعه باغ های شاهی تشکیل شده، نشان دهنده اهمیت این استان ازلحاظ باستانی است؛ همچنین گاه نگاری، پیشینه تاریخی و توالی دوره های فرهنگی از 2500 سال پیش تا کنون مامنی برای کشفیات باارزش فرهنگی ایجاد نموده است.

وی پیرامون مطالعه آبراهه های تخت جمشید به کشف اسرار گذشته یاری می نماید، اضافه کرد: استان فارس منشأ فرهنگ و هویت ایرانی است؛ از سوی دیگر تنوع و طولانی بودن استقرار جوامع در این ناحیه جغرافیایی باعث می گردد از لحاظ انجام مطالعات مربوط به میراث فرهنگی، مهمترین پروژه های باستان شناسی، حفاظت، بازسازی و سایر حوزه ها همچون زبان شناسی در کانون توجه پژوهشگران قرار گیرد.

رئیس پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور ابراز داشت: برنامه های مطالعاتی در محوطه باستانی تخت جمشید سابقه ای دیرینه دارد و از دهه 30 میلادی شروع شده است؛ اما با وجود حفاری ها و کاوشها تا امروز بسیاری از جنبه های معماری تاریخ، هنر، باستان شناسی و مطالعات مربوط به تختگاه تخت جمشید در هاله ای از اسرار است.

هدف از ایجاد آبراهه ها حفاظت از تخت جمشید بوده است

شیرازی با بیان اینکه آبراهه های تخت جمشید از چند منظر حایز اهمیت است، اضافه کرد: وجود آبراهه ها قبل از هرچیز برای دفع آبهای زائد موضوعی حفاظتی و بازسازیی بشمار می رود. ایرانیان باستان می دانستند باید تمهیدی برای حفظ و نگهداری از این مجموعه صورت گیرد و با ایجاد آبراهه ها، چاره ای برای راهنمایی آب های سطحی به بیرون از مجموعه یافته بودند.

وی با اشاره به یافته های چهار فصل کاوش در آبراهه های تخت جمشید، گفت: یافته های اخیر به روشن شدن بخشی از تاریخ تخت جمشید یاری خواهد نمود.

تمام لایه ها در آبراهه ها قابلیت تاریخ گذاری دارند

شیرازی یکی از دغدغه های پژوهشگران را مربوط به حوزه تاریخ گذاری دانست و اظهار کرد: تمام لایه ها در آبراهه ها قابل تاریخ گذاری هستند؛ اما این مهم با روشهای آزمایشگاهی و طی فرآیندی زمان بر روی می دهد؛ زیرا تشخیص بسیاری از این موارد در آزمایشگاه های داخل کشور ممکن نیست؛ از همین رو در حال حاضر نمی توان تاریخ استخوانها را معین کرد.

این مقام مسئول گفت: تا به امروز یافته های متنوعی از سفال، بقایای جانوری و گیاهی بدست آمده که هریک اهمیتی ویژه دارد؛ برای نمونه در کاوشهای فصول قبل که بقایای گیاهی کشف شده بود، اطلاعات بسیاری درباره رژیم غذایی مردمان این ناحیه معین شد و دستیابی به این دانسته ها بر غنای اطلاعاتی آبراهه های تخت جمشید اضافه کرد.

وی در ادامه مبحث اهمیت آبراهه های باستانی ابراز داشت: یکی از مباحث بسیار مهم در حوزه باستان شناسی به بازسازی تکنولوژی های و فناوری های باستان معطوف است. در حوزه فنی مهندسی سدسازی فرآیندی مدرن به شمار می رود که آن را منتسب به کشورهای پیشرفته غربی می دانیم؛ درحالیکه حدود 2500 سال پیش، مهندسان ایرانی همان تکنیکها را برای ایجاد بندها و سدها استفاده می کردند و چه بسا در مواردی عملکرد آنها متنوع تر وپیشرفته تر از مهندسان امروزی بوده است که نشان دهنده تداوم تفکر مهندسی است.

شیرازی اضافه کرد: جغرافیای سخت و خشن ایران مردمان را واداشته به بهترین وجه از امکانات خود استفاده نمایند و امیدواریم با بهره گیری از امکانات پژوهشی پژوهشگاه در حوزه مطالعات اجرایی و با یاری وزارت نیرو که متولی ساخت وسازهای امروزین در زمینه یادشده است، سیر تحول تاریخی آبراهه ها، سدها و بندها را در راستا زمان شناسایی کنیم.

هنوز در ایران بطور کامل نقشه جامع ژنتیک نداریم

رئیس پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور همچنین به بعضی پژوهش ها در راستای تهیه نقشه ژنتیکی جغرافیای ایران اشاره نمود و بیان داشت: مطالعات ژنتیک در حوزه باستان شناسی علمی جدید به شمار می رود که از حدود دو دهه گذشته شروع شده است؛ اما هنوز به مرحله ای نرسیده که بتوانیم از رهگذر آن نقشه ژنتیکی ایران را ارائه دهیم؛ زیرا ایران از لحاظ جغرافیایی بسیار پهناور است و دارای توالی تاریخی طولانی است.

او بیان نمود: حضور گروه های انسانی مختلف در دوره زمانی طولانی، به معنای تنوع در ژن هاست؛ بنابراین هنوز به طور کامل نقشه جامع ژنتیک نداریم، اما در کوشش هستیم با پژوهش در بیشتر محوطه هایی که در آنها تدفین های باستانی روی می دهد، مطالعات ژنتیک صورت گیرد؛ آنچه اهمیت دارد، این موضوع هم اکنون در گورستان های سراسر ایران در حال اجرا است، هرچند نباید خود را محصور به جغرافیای امروزی ایران بدانیم زیرا ایران فرهنگی دایره وسیع تری از جغرافیای سیاسی امروزین دارد.

شناخت آبراهه ها و معماری آنها حلقه ای مفقوده در تاریخ معماری ایران است

سرپرست کاوش آبراهه های تخت جمشید نیز در این نشست خبری با اشاره به اینکه تا به امروز چهار فصل کاوش باستان شناسی در این میراث جهانی صورت گرفته است، گفت: شناخت آبراهه ها و معماری آنها حلقه ای مفقوده در تاریخ معماری ایران است که از پیش از هخامنشی وجود داشته و پس از آن هم ادامه می یابد.

علی اسدی با بیان اینکه از هزاره سوم پیش از میلاد شاهد سیستم دفع آبهای زائد در تمدن های گوناگون هستیم، تخت جمشید را برخوردار از کامل ترین و دقیق ترین سیستم دفع آبهای سطحی در میان تمدن های ایرانی دانست و حاصل این دستاورد را به دورهای اسلامی نیز منتسب کرد.

وی درباره کاوش های اخیر که منجر به کشف بقایای استخوانی انسانی و حیوانی در آبراهه ها شد، بیان نمود: این کاوش ها نخست جنبه حفاظتی داشت و هدف این بود که بتوانیم مشکل دفع آبهای سطحی را در تخت جمشید حل کنیم؛ البته قسمت عمده آن در سال 1391 انجام شد؛ افزون بر این، ادامه شیب بندی فضای کاخ ها بود که در فصول دوم، سوم و چهارم صورت گرفته بود.

استاد دانشگاه هنر شیراز ابراز داشت: در عین حال، با کاوش در آبراهه ها پیروز شدیم دستاوردهای پژوهشی نیز داشته باشیم که یکی از آنها شناسایی یک خروجی دیگر برای آبراهه ها در فصل دوم کاوش بود و در این دوره نیز به داده های استخوانی برخورد کردیم که البته تاریخ گذاری آنها هم اکنون ممکن نیست؛ اما با توجه به مطالعاتی که انجام خواهد شد در ماه های آینده به پاسخ خواهیم رسید.

اسدی از همکاری بین دانشگاهی و موسسات آزمایشگاهی معتبر برای رسیدن به پاسخ پرسش ها درباره کاوش های اخیر سخن گفت و اضافه کرد: تاریخ گذاری همان گونه که برای عموم مورد توجه است، برای باستان شناسان نیز اهمیت دارد؛ از همین رو سعی می نمایند در هر محوطه ای که کاوش می نمایند، با روش های باستانشناسی سنتی حدس هایی ارائه دهند و بر آن اساس داده های خود را طبقه بندی نموده و بعد پژوهش های تکمیلی را صورت دهند.

وی اضافه کرد: یکی از حدس های ما ارتباط این یافته های استخوانی به دوران هخامنشی بود؛ هرچند ممکن است مربوط به دوره های پس از هخامنشی باشند و این احتمال حتی تا دوره های متاخر اسلامی نیز احتمال دارد.

دانشگاه تربیت مدرس و یک موسسه خارجی درباره یافته های اخیر تحقیق می نمایند

سرپرست کاوش آبراهه های تخت جمشید با بیان اینکه تاریخ گذاری داده ها و پیوندهای ژنتیکی داده های استخوانی یا همکاری دانشگاه تربیت مدرس و یک موسسه خارجی انجام خواهد شد، اضافه کرد: فرستادن نمونه ها به خارج از کشور زمان بر است؛ اما با وجود این، در چند ماه آینده موضوع تاریخ گذاری را حل می کنیم؛ البته در این میان، علت و نحوه مرگ نیز اهمیت دارد که در پژوهش های متاخر به آن اشاره خواهد شد.

اسدی با اشاره به اینکه کاوشهای تخت حمشید از سده های گذشته بسیار اهمیت داشته است، گفت: تخت جمشید همیشه سایت مهمی برای باستان شناسی بوده و از ابتدا بیشتر توجه ها معطوف به شناخت تخت جمشید دوره هخامنشی شد و توجه کمی به فرایند حوادث تخت جمشید بعد از دوره هخامنشی روی داد؛ اما مثلا امروزه می دانیم کاخ ملکه در دوره ساسانی مورد استفاده بوده و بعد در دوره های اسلامی کتیبه هایی در این مکان یافت شده است.

این پژوهشگر ادامه داد: مطالعات باستان شناسی به صورتی دقیق به کاوش های باستانی می پردازند و نتایج قطعی آنها بعد از آنالیز های آزمایشگاهی منتشر می گردد؛ به بیان دیگر نتایج به داده ها روح می بخشد و بعد، این اطلاعات کنار داده ها قرار می گیرد و واقعیتی را ترسیم می نماید، این یافته ها پس از کاوش به مجموعه تحت جمشید تحویل داده می گردد و به گنجینه موزه می رود و ممکن است زمانی که به توضیحات درستی درباره آن ها دست یابیم به بخش نمایشی موزه ورود یابد و در معرض دید عموم قرار گیرد.

کشف اخیر در تخت جمشید که خبر آن بیست و ششم مرداد 99 اعلام شد شامل اسکلتهای انسانی و حیوانی در آبراهه های این مجموعه جهانی، نگاه ها را متوجه تاریخ و روایت پس پشت این یافته ها نموده است.

ابتدا اعلام شد که 11 اسکلت انسانی و 2 اسکلت سگ سانان در جریان لایروبی آبراهه از دروازه نیمه تمام به سمت حیاط صدستون پیدا شده و بعد دو اسکلت انسانی دیگر نیز نمایان شد که تعداد این یافته ها را افزایش داد.

شکل قرارگیری این استخوانها نشان می دهد که احتمالا این افراد تدفین نشده اند بلکه در جریان زد و خوردی که ممکن است به حمله اسکندر مقدونی به ایران مربوط باشد، کشته شده و در آبراهه ها رها شده باشند.

یافتن این اسکلتهای انسانی مسئولیت خطیری را فراروی دست اندرکاران حوزه میراث فرهنگی قرار می دهد و می تواند دری تازه به روی گردشگری روایت محور و خلاق بگشاید و حتی پای گردشگری ادبی را به این میراث باستانی باز کند.