ماجراجویی های یک کتاب نوجوانِ میانسال - بهترین ها

به گزارش بهترین ها، سرویس کودک و نوجوان خبرنگاران (ایبنا)- مریم رحیمی پور، معلم و مروج کتابخوانی: در توصیف ژانر ماجراجویی برای بچه های کلاس هشتم و نهم این طور نوشته ام داستانی که همه چیز در آن هیجان انگیز و خطرناک است.. البته خودم بهتر از هر کسی می دانم که این توصیف یک خطی اصلاً دقیق نیست. برای همین شرح را با چند مثال همراه می کنم.

بچه های کلاس هشتم و نهم خوب می دادند که ماجراجویی چیست؛ همان طور که ما در کودکی و نوجوانی مان خوب می دانستیم. فیلم ها و کتاب های نوجوان شخصیت های زیادی دارند که حوصله شان از زندگی یکنواخت روزمره سر رفته است و می خواهند در پی ماجراجویی بروند. شخصیت های این داستان ها برخلاف م ، ماجراجویی شان را پیدا می نمایند. یک روز در جنگل به راه می افتند و در پی چیزی ناشناخته می روند.

شاید بتوان این طور گفت که اغلب ژانرها، ماجراجویی را هم در دل خود دارند. کتاب هایی مثل ارباب حلقه ها، سرزمین دلتورا و حتی هری پاتر در کنار ژانر فانتزی، با ماجراجویی نیز آمیخته شده اند. در تعریف ژانر ماجراجویی، همیشه لازم نیست که شخصیت به یک سفر در دنیا واقعی برود. گاهی ماجراجویی او سفری به درون خودش است. با این نگاه، مرزهای این ژانر گسترده تر می گردد و بسیاری از کتاب های واقع گرای شخصیت محور را هم در برمی گیرد.

در میان کتاب های ایرانی نیز داستان های زیادی با ژانر ماجراجویی آمیخته اند. رمان امیرکوچولوی هشتم به قلم حسین فتاحی منتشرشده در انتشارات قدیانی در همین ژانر است و در سال 1370 به عنوان کتاب برگزیدۀ سروش نوجوان انتخاب شده. این کتاب اگر یک انسان واقعی بود امروز در آستانۀ میانسالی قرار داشت؛ اما با این وجود همچنان می تواند پیشنهاد خوبی برای نوجوانان باشد؛ علی الخصوص که هر دو وجه ژانر ماجراجویی را هم در برمی گیرد.

امیرکوچولوی داستان، هم به سفری ماجراجویانه در دل سرزمین های ناشناخته می رود، هم به سفری در درون خودش و در پی پاسخ به این سؤال که آیا من می خواهم یک پادشاه باشم؟ و اصلاً در این دنیا چه می کنم؟.

داستان امیرکوچولوی هشتم درباره شاهزاده ای است که در یک قصر زیبا زندگی می نماید و ندیمه ها و معلمان خصوصی به امورش رسیدگی می نمایند. در سرزمین آنها رسم این است که هر شاهزاده ای پیش از رسیدن به پادشاهی به سفری برود و برای خود قصری بسازد تا توانایی اش برای سلطنت را اثبات کند. امیرکوچولوی داستان هم مثل همۀ پیشنیان خود به راه می افتد. انتظار این است که در طول مسیرش با مشکلاتی روبرو گردد، با سارق و راهزن و گرگ بجنگد، در بین کارشکنی مخالفان، قصرش را بسازد و به سرزمینش برگردد و پادشاه گردد. درست مثل آن چیزی که در داستان های پریان اتفاق می افتد؛ اما ماجرا برای او به شیوۀ دیگری رقم می خورد.

خواننده جدای از ماجرای امیرکوچولوی هشتم در پی حل گره دیگری نیز است. از بین شاهزادگانی که از قصر بیرون رفتند تا توانایی و درایت خود را ثابت نمایند، یک شاهزاده هیچ گاه برنگشته است. در فکر کودکیِ من، وقتی برای اولین بار کتاب را خواندم، آن شاهزاده ای که پیروز نشده بود مأموریت خود را به پایان برساند، شکست خورده جلوه می کرد؛ اما داستان به طریقی پیش رفت که نگاهم در آن سن وسال به مفهوم شکست و پیروزی تغییر کرد.

شخصیتِ امیرکوچولو، لطیف و حساس است به همین دلیل داستان هم لطافت خاصی دارد. اگر در سایت های مرور کتاب، نظرات راجع به این داستان را بخوانید، اغلب با بزرگسالانی رو به رو می شوید که خواندن این کتاب را یکی از اتفاقات خوب کودکی و نوجوانی خود می دانستند.

امیرکوچولوی هشتم شخصیت تأثیرگذاری برای نوجوانانِ کتابخوان دهۀ هفتاد محسوب می گردد و همین تأثیر طولانی مدت نشان می دهد که از پس مأموریت ویژۀ خود برآمده است.

در بازار رنگارنگ کتاب های نوجوان امروز، علی الخصوص در زمانی که کتاب های ماجراجویی در هر سبک و سیاقی پیدا می شوند و شخصیت های نوجوان قصه، هر مکان و زمانی را برای ماجراجویی فتح نموده و از کتابخانه ها تا سیاره های دوردست سرک کشیده اند، شاید چنین کتابی شانس چندانی برای رقابت نداشته باشد؛ اما فضای شرقی و لطافت داستان هنوز هم قابلیت این را دارد که گروهی از نوجوانان را با خود همراه کند؛ جدای از اینکه این کتابِ میانسال، الگو و راهنمای خوبی برای خلق داستان های ماجراجویانه تازه است.