تالکین چگونه از تجربیات زندگی اش برای خلق سرزمین میانه الهام گرفت؟ - بهترین ها

به گزارش بهترین ها، در خصوص سریال تازه ارباب حلقه ها که از آمازون منتشر شده است، حلقه های قدرت، مخاطبان احساسات متفاوتی داردند. مردم به حق نسبت به هر چیزی که آمازون در دنیا عرضه می نماید، مشکوک هستند، اما به هرحال هرچیزی که درمورد سرزمین میانه و تالکین ساخته گردد، طرفدارانی دارد.

اگر شما هم علاقمند به جهانسازی های فانتزی باشید، غرق شدن در تاریخ سرزمین میانه، چه از نظر مفهومی و چه به طور تحت اللفظی، همیشه برای شما فوق العاده لذت بخش خواهد بود. شگفتی های زیادی در این جهان فانتزی وجود داشت که بخشی از آن ها هنر و استعداد ذاتی تالکین در جهان سازی و بخش دیگر آن تأثیرات رویدادهای جهانی در آن موقع بر تالکین بوده است. در یک کلام، سرزمین میانه همانقدر که مولد فانتزی مدرنی است که ما امروزه می شناسیم، بازتابی از اتفاقات زمان خود هم است (البته مسلما نه به برترین شکل).

همه چیز در نهایت از علاقه و غیرت تالکین به ادبیات، در هر شکلی، ناشی می گردد. او در طول زندگی خود محققی مشتاق بود که مهمترین نمود آن در دوران تحصیلش در آکسفورد دیده شد. تالکین جوان خمواره در حال ساخت جهان هایی غرق در فانتزی در سر خود، خلق زبان های نو برای ساکنین آن و کشیدن تصاویر از این جهانها بود. درحالی که از در حقیقت باید مشغول نوشتن مقاله می بود.

البته او در نهایت با ممتاز A از دانشگاه فارغ التحصیل شد، زیرا توانست به درستی بین علایق شخصی خود و رشته تحصیلی اش تعادل برقرار کند. علایق او طیف وسیعی را در بر میگرفت: از ادبیات کلاسیک گرفته تا ادبیات سنتی، زبان شناسی و حتی اساطیر فرهنگ های مختلف. متأسفانه این جوان با تخیل استثنای اش، با بدبیاری روبرو شد و بریتانیا در سال 1914 وارد جنگ جهانی اول شد. درست است که تحصیلات تالکین می توانست او را از شرکت در جنگ معاف کند، اما او هم مانند بسیاری از مردان هم سن و سال خود تحت فشار نهاده شد تا به این جنگ ملحق گردد. زمانی که او فینال خود را کامل نموده بود.

تالکین در ابتدا هم برای شرکت در جنگ مشتاق نبود، اما این تجربه برای او بیش از حد وحشتناک بود. در تا وقتی که او را به علت تب سنگر از خط مقدم به عقب برگرداندند، بسیاری از هم رزمان و دوستان قدیمی اش که از زمان مدرسه آن ها را می شناخت، در مقابل چشمانش کشته شده بودند. از آن جا به بعد او سال های به جامانده خدمتش را در مرخصی پزشکی یا در پادگان ها می گذراند. حتی نوشتن هم که یکی از منابع آرامش انگشت شمار او در این دوران بود متاثر از مفاهیمی بود که جنگ به او آموخته بود. در نتیجه مفاهیمی مانند از بین بردن موانع اجتماعی و شکاف طبقاتی در نوشته های او بیش از پیش دیده می شد. اما منبع دیگر آرامش او همسر عزیزش، ادیت بود که یک بار به دیدارش رفت و در باغ شوکران برای او رقصید. خاطره ای آنقدر تاثیرگذار که به الهام بخش هسته اصلی سیلماریلیون شد:

من هرگز ادیت را لوتین صدا نکردم، اما به واقع او منبع اصلی داستانی بود که به مرور زمان به بخش اصلی سیلماریلیون تبدیل شد. ایده اولیه در یک منطقه کوچک جنگلی پر از درختان شوکران در روس در یورکشایر (جایی که من برای مدت کوتاهی در سال 1917 فرماندهی یک پاسگاه از پادگان هامبر بودم و او توانست مدتی با من زندگی کند) در ذهنم شکل گرفت. در آن روزها موهایش زاغ ، پوستش شفاف و چشمانش آنقدر درخشان بود که نمی توانستی به آن ها نگاه کنی. او در آن موقع می توانست آواز بخواند و برقصد. اما داستان عوض شده است. حالا من تنها مانده ام و ماندوسی هم وجود ندارد تا دربرابر او دعا کنم.

با این اوصاف جای تعجب نیست که بیشتر سیر داستان های او تا زمانی که در سال 1920 از خدمت نظامی رها نشد، به طور مستحکم تکامل نیافت. تالکین در این دوره در دانشگاه ها به عنوان دانشیار و خواننده (فردی شناخته شده در جامع آکادمیک برای تایید صحت تحقیقات) و بعلاوه معلم خصوصی مشغول شد. او بعلاوه بیشتر وقت خود را صرف ترجمه متون قدیمی کرد، از جمله کتاب سر گاوین و شوالیه سبز (Sir Gawain and the Green Knight) و افسانه کهن بیوولف (Beowulf).

همه این تجربیات، پستی ها و بلندی ها، تلخی ها و شیرینی ها زمینه ساز خلق سرزمین میانه بوند. پایان در طول دوران تصدی تالکین در کالج پمبروک، او نوشتن نسخه کامل افسانه هابیت را به اتمام رساند و از این طریق خلق افسانه سرزمینی را که در نهایت به شاهکار سه گانه ارباب حلقه ها تبدیل شد، شروع کرد.

در جواب به این سوال که تالکین چه کسی را به عنوان انسان کامل قبول داشت و تحت تاثیر چه کسی یا چه مکتبی بود باید گفت همه چیز و همه کس. او مرد حساسی بود که مانند یک اسفنج چیزهای زیادی از جهانیی که در آن زندگی می کرد جذب می کرد، اما هوشمندی و مهارت های تفکر انتقادی اش باعث می شد بتواند نظرات خود را هم در آنچه که از جهانی اطراف جذب می کرد، دخالت دهد. قطعاً همین نظرات عاملی بوده که باعث خلق و توسعه سرزمین میانه به عنوان جهانیی بی همتا شده است.

چیزی که معین است این است که تالکین تقریباً در تمام طول زندگی خود مسیحی ای مؤمن بود وبه همین علت هم سرزمین میانه را جهانیی با معیارهای مسیحی خلق نموده است. گذشته از هرچیز، داستان ها در جهانی تالکین حول نبرد خیر در مقابل شر شکل می گیرند. او در نامه ای به دوستش، کشیش یسوعی، رابرت موری، در این مورد شرح می دهد:

ارباب حلقه ها به طور قطع از لحاظ ساختاری اثری مذهبی و کاتولیک است. این اتفاقی است که در ابتدا به طور ناخودآگاه رخ داد، اما در بانویسی آگاهانه توسعه پیدا کرد. در واقع من در بازنویسی ارجاعات به چیزی مانند مذهب، فرقه ها یا اعمال را در جهانی خیالی ام وارد نکردم، اما چیزهایی که بود را هم حذف ننموده ام. به همین علت هم عناصر مذهبی و نمادگرایی در عمق داستان جذب شده است.

با توجه به آنچه گفته شد، محققان به قطع معتقدند که سرزمین میانه مملو از اشاراتی به بت پرستی و شرک است که نشان می دهد تالکین تا آخرین روزهای عمرش دانشمندی متعهد و کاتولیکی معتقد بوده است.

ولی شاید چیزی که بیشتر از این نمادها و مذهب گرایی در آثار تالکین دیده گردد، علاقه او به طبیعتاست. این علاقه که تحت تأثیر دوران کودکی و خاطراتی از نوع خاطره اش با ادیث در جنگل شوکران داشت، شکل گرفته است نه تنها محیط های طبیعی سرزمین میانه، بلکه ساکنین آن را شکل داده است. به عنوان مثال، الف ها که در واقع طبیعت بخشی از وجود خود آن هاست و به شدت با طبیعت هماهنگ هستند. با وجود اینکه در زمان حیات تالکین حفاظت از محیط زیست هنوز به موضعی جدی و سیاسی تبدیل نشده بود، اما تالکین از ابتدا مدافع سرسخت حفظ چیزهای زیبا و در راس ان طبیعت بود.

با این حال، شاید بحث برانگیزترین نقطه در سرزمین میانه که همیشه توجهات زیادی را به خود جلب نموده است، لحن نژادپرستانه آن باشد. اگر بخواهیم به عنوان یک مورخ این شاهکار تاریخی را آنالیز کنیم باید همیشه به یاد داشته باشیم که نباید مسائل را با دیدی امروزی و از دریچه کاملاً مدرن آنالیز کرد و در عوض باید به بافت زمانی که آن اثر فراوری شده توجه کنیم. با این اوصاف، ذکر این نکته در هنگام نقد سرزمین میانه ضروری است که تالکین سرزمین میانه را در دوران اوج بیگانه هراسی و اضطراب زمان جنگ نوشته و خلق نموده است (کتاب ها بین سال های 1937 و 1949 نوشته شده اند، اما او عمدتاً در طول جنگ جهانی دوم روی تکامل آنها کار نموده است).

عبارت خطر زرد (استعاره ای نژادی که مردم شرق و جنوب شرق آسیا را به عنوان یک خطر وجودی برای جهان غرب به تصویر می کشد.) هنگام بحث در خصوص توصیفات نژادپرستانه تالکین بسیار به چشم می خورد و بیراه هم نمی گویند. اورک ها از نظر شخصیت و ماهیت معینا نمادی کلیشه ای از مردمان آسیای شرقی هستند. آنها معیارهای اخلاقی مورد قبول مسیحیان را رعایت نمی نمایند و تجسم تبلیغات دوران جنگ غرب خوب، شرق بد هستند. برعکس، الف ها با ویژگی های فیزیکی و رنگ های پریده و بورشان بسیار شبیه آلمانی ها هستند. احتمالاً این تشابه متاثر از عصبانیت تالکین از بسط نگرش ضد نازیسم به نگرش ضد آلمانی است.

البته باید اشاره سریعی هم به این نکته داشته باشیم که تالکین خود را فردی با تفکرات ضد نژادپرستانه می دانست و به خوبی می توان تصور کرد که این حرف او برای آن دوره زمانی و جریان های رایج جامعه کاملا معقول است. علاوه بر این، او به شدت با تئوری های نژادی نازی ها مخالفت می کرد و تا حد زیادی هم با نظریه هایی که تحت هر شرایطی مخالف جنگ بودند، موافق نبود، به ویژه در خصوص نازی ها. با این حال، او به فرهنگ و اسطوره های آلمانی علاقه داشت، از این رو در آن موقع او از کسانی بود که موضعی قاطع در این زمینه داشت که نباید آلمانی ها را با نازی ها یکی دانست.

البته طبق استانداردهای مدرن، ما چنین نگرش های نصف و نیمه ای را رضایت بخش نمی دانیم و به جرأت می تون گفت که حتی مشکل ساز است، اما در آنالیز موضوعی که در دوره تاریخی متفاوتی اتفاق افتاده است، ضروری است که بدانیم تفکر غالب در آن موقع چه بوده و اعتقادات اشخاص ممکن است از کجا آمده باشد. نمی توان اخلاقیات گذشته را با معیارهای امروز قضاوت کرد.

در هر صورت، تالکین به احتمال زیاد با ناآگاهی در خصوص چگونگی تفسیر این مسائل نژادی آن ها را خلق نموده است که مایه شرمساری است، اما همین مطلب می تواند به ما نشان دهد که حتی با استعدادترین نویسندگان نیز گاهی اشتباه می نمایند.

می توان اینطور نتیجه گیری کرد که با وجود خطاهای نژادی که تالکین مرتکب شده، مرد باهوشی بود که زندگی غنی و البته گاهی دردناکی داشت و مجموع چنین زندگی ای بود که موجب تولد سرزمین میانه شد. البته که موارد بیشماری در حسین شاهکار تالکین و مسائلی که الهام بخش او در خلق این جهان بوده اند، وجود دارد که می توان همه آن ها را آنالیز کرد و این تنها مقدمه ای کوتاه برای آشنایی با زندگی تالکین و چگونگی خلق سرزمین میانه بود. منابع معتبر زیادی وجود دارد که در صورت علاقه مندی بیشتر می توانید به آن ها مراجعه کنید و با زندگی تالکین و نبوغ کم نظیرش آشنا شوید.

منبع: